De Pest in de zeventiende eeuw in Nederland
Nijmegen 1664

Ordonnantie Nijmegen 1664 Ordonnantie by Borgermeesteren/ Schepenen ende Raadt der Stadt NYMEGEN Gearresteert: Om daer mede soo veel mogelijck is inden haeren affte weeren de contagieuse sieckte der Pestilentie / waer mede verscheyde notable omliggende Steden ende plaetsen door Godes Almachtige handt besocht zijn. Tot Nymegen, by Nicolaes van Hervelt, Boeckverkooper ende Ordinaris Drucker deser Stadt. 1664 Borgermeesteren / Schepenen ende Raadt deser stadt / considererende dat veele notabele Steden ende plaetsen door Godes Almachtige handt met die bedroefde ende contagieuse sieckte der pestilentie jammerlick besocht zijn / ende willende soo veel menschelijck ende mogelijck / dieselve sieckte van haar Ed: haere goede Burgeren ende Ingesetenen affweeren ende voorkomen. Hebben tot dien eynde ten hoogsten dienst ende noodigh gheacht t'arresteren nae volgende Articulen om by yder een precijs nae gecomen ende achter volcht te worden. I Dat de portiers van de Landt-poorten sullen ghehouden zyn haer continuelick yder aen syn respective Poort te laten vinden / ende niemant in deze stadt te admitteren voor ende aleer haer met Gheloofwaardige Attestatie waer ghebleecken / dat die Persoonen uyt gene geinfecteerde Stadt/ plaetse ofte huys ghecomen waren / gelijck mede gepractizeert ende nae gecomen sal moeten worden / ten reguaerde vande Goederen van buyten incomende. II Dat de Merckt-schippers ende andere op dese Stadt willende varen / niet en sullen vermoghen ter plaetse van haer af-varen eenige Passagiers ofte goederen in te nemen / ten ware dieselve mede der gelijcke Attestatie waeren hebbende. III Dat die voorsz. Schippers de Wael op ofte aff-komende ende dese Stadt aendoende/ geinterdiceert wort / eenighe Passagiers ofte goederen alhier te lossen ofte aen 't landt te setten / ten ware den Caymeester die gedesidereerde Attestatie mede waere vertoont. IIII Dat alle herbergiers soo nacht-slapers houden / sullen ghehouden zijn alle Avonden te neghen uyren aen de hooft Wacht vande Borgherie over te leveren een briefken / continerende de naemen vande gelogeerde ende de plaetsen van haer residentien. V Dat den Burger-Majoor ofte des selfs Adjunct sal verplicht sijn alle Avonden met die voorsz. Briefkens sich te vervoegen in de Logementen vande herbergiers / ende curieuselick t'ondersoecken / of oock yemant anders van buyten aldaer was logerende als die geene wiens naemen aen-gegeven waeren / ende in kas sulcks quam te consteren / sal daer over den Weert ofte Weerdin vervallen zijn in eene Amende vane vijf-en-twintigh Goudt-gulden. VI Dat de hopluyden yder in syn hopmanschap mede alle Maenden sullen hebben om te gaen om t'ondersoecken off tegens het gene voorsz. int t'eene off t'andere oock misdaen is/ ende sulcks bevindende / sullen het selve aenstonts de heeren Borgermeesteren hebben bekent te maecken / om tegens de Contraventeurs nae bevint geprocedeert te worden. VII Dat gene Coolen ofte Ayun uyt Hollant alhier gebrocht/ ofte eeniger handen Pompoenen ofte Comcommers op de Merckt verkoft/ maer de selve alte samen inde Reviere de Wael door de keur-meesteren gesmeten sullen moeten worden ; Gelijck mede geschieden sal moeten/ in val eenige doode Revier Visch met karren ofte wagens om alhier vercoft te worden/ ingebrocht wort. VIII Dat niemant sal vermogen eenighe Verckens in eenigerley wijse in dese Stadt te houden / op verbeurte vande Verckens ende arbitrale correctie. IX Dat yder een ghehouden sal sijn in conformite van voorighe placcaten / de Straeten voor sijn erf rein te houden / sonder daer op eenige vuyligheyt te werpen ofte doen werpen: op de breucken daer toe staende. X Dat yeder een ghehouden sal sijn / syn Peerden ofte andere mist in den tydt van vier daghen vande straten nae buyten te laten vervoeren op de breucke van vier Golt-gulden. XI Dat uyt geen ge-infecteert huys eenigh stroy opde straten ofte publicke plaetsen om te worden verbrandt/ sal moghen ghebrocht worden/ maer sal sulcks met cleyne Bontsteltjens binnens huys moeten geschieden : Op de breucke van 25 Golt.gl. XII Dat gheen wullen ofte linnen in een gheinfecteert huys sal mogen gewasschen worden / maer sal sulcx moeten gheschieden buyten de Heesel-poort op de leste Bleyck. XIII Dat alle honden ende katten in eene geinfecteerde Strate sijnde / wegh gedaen/ verdroncken ofet doot geslagen sullen moeten worden / op de breucke van 6. Golt-gl. die den eigenaer van den hont of kat sal verbeuren / in cas hy sulcks niet quam te doen. XIV Dat voorgeinfecteerde huysen tot een teycken een Strooy Witte ten minsten een vierden deel-Ell lanck sal moeten gehangen worden / op de brecuek van 25. Gout-gulden. XV Dat de Deuren ende benedene vensteren op de straete ofte andere erven responderende voor den tijdt van ses weecken by daegh sullen moeten blyven besloten / op de breucken van 25. Gout-gulden. XVI Dat geduerende dien tijdt/ die van 't geinfecteert huys met de gesonden buyten het huys/ noch vice versa, de ghesonden met die van 't geinfecteeert huys/ sullen mogen converseren/ op de breucke van 25. golt-gl. te wedersijde te verbeuren. Ende ten eynde die geinfecteerden by gebreck van assistentie niet en mogen komen te vergaen / sal voor yder straat daer d'infectie is / een Persoon gedespecieert worden die haer alle nootdurfft sal toe-brengen. XVII Dat die ghene so eenighe besmette huysen frequenteren als Siecken-troosters/ Pest-meesters/ Bewaersters/ Dooden-dragers ende anderen gehouden sullen zijn het geselschap der gesonde menschen / oock kercken en andere publicque plaetsen te schouwen / alleen te gaen ende een teycken van een Wit-stockjen te draagen / ende sulcx voor den tijdt van ses weecken nae haere genesinge ende verlatene conversatie. XVIII Dat den af-gestorven door niemant anders als door die daer toe van een Eerbaer Raadt specialick aengestelt ende gegageert sijn/ uyt het huys gehaelt ende ter aarde ghebrocht sal moghen worden / Op de breucke van 25. Golt-guld. XIX Dat gene flouwele ofte andere vercierde Doot-clederen op de kist sullen mogen geleyt worden / maer alleen een swart laeckens cleedt / dat daer toe erpresselijck in eene af-sonderlijcke plaetse sal worden bewaert / ten waere Ymant een laeckens-cleet selfs quam te becostigen ende de kerck te vereeren/ het welcke mede in voegen als boven af-sonderlingh sal moeten bewaert worden. XX Dat ghene Rouw-mantels ter Begraeffenisse sullen mogen worden ghebruyckt / op de breucke van 25. Golt-guld. XXI Dat niemandt voor ofte nae de Begraeffenisse in't gheinfecteerde huys sal mogen gaen / ten waere ymant in't geinfecteert huys sich was ophoudende: Op de breucke van 25. Golt gl. Ende op dat hier van niemandt eenighe ignorantie hebbe te pretenderen / sal het gheene voorsz. ghepubliceert met den druck gemeyn gemaeckt / ende allomme geaffigeert worden. Aldus ghedaen ende gheresolveert inden Raedt den 12. Septembr. 1664. Onderstont Ter Ordonnantie mijner heeren voorsz. Ende was gheteeckent. P. Singendonck Secr.