Ordonnantie Leiden 1655Ordre Leiden 1655Provisioneele Ordre op 't stuck van de Heete Sieckte der peste, binnen Leyden, Hier by gevoecht het getal der Dooden, die gestorven zijn in 't Iaer 1635. tot den Iare 1636. Dewijle het Godt Almachtich belieft, door sijne slaende handt verscheyden Huysghesinnen deser Stede te besoecken de met heete sieckte der Peste, invougen dat het getal der dooden eenige weecken herrewaerts van weeck tot weeck is vermeerdert, ende alhoewel niet seeckerder is of de principale oorsaecke vanden oorspronck ande voortsettinge vande voornoemnde sieckte is de menichvuldicheyt ende grootheyt van onse sonden, waer door Godes toorn over ons is ontstoocken, ende sijne straffen over ons zijn gekomen, ende dat de principale remedie tegens de selve straffen is: sich met alle boetveerdicheyt te keeren tot Godt Almachtich, ende naer betooninge van een waer berouw, tselfde met een rechtsinnige bekeeringe ende afstant van sondigen te bevestigen: Soo hebben die van de Gerechte by desen allen ende eenen ygelijck daer toe wel serieuselijck willen aenmaenen: Ende om daerenbovens evenwel tot quijtinge van haren plicht, naer het exempel van haere Voorsaeten in dienste in gelijcke tijden, soo veel doenlijck ordre te stellen tegens de occasien door de welcke men natuurlijcker wijse oordeelt de voornoemde besmettelijcke sieckte voorts geset te werden, geexamineert hebbende voorgaende Keuren, ende geleth op de ghelegentheyt vanden jeghenwoordigen tijt, hebben naer rijp overleg goet gevonden: I Dat van nu voortaen alle Huysen inde welcke yemant sal komen te overlijden ofte daer jegenwoordich eenige doode lichaemen boven de aerde staen, inde beneden stage doorgaens den gehelen dagh geslooten zullen moeten blijven vande veynsteren responderende aen de gemeene straten, den tijt vande eerst achtereenvolgende veertine dagen, ende in't reguard vand Vettewariers van vier weecken, ende vande out kleerverkopers van ses weecken, te reeckenen van dien tijt af dat uyt de voornoemde huysen eenich doot lichaem laest uytgedragen ofte ter aerden gebracht is, op peyne van hier jegens doende, arbitralick naer gelegentheyt van saken by de voornoemde Gerechte te werden gecorrigeert, welcke correctie tegens persoonen die winkel houden ende openbare neering doen strictelick sal werden geexecuteert. II Sullen mede gene huysen: 't sy kleyn ofte groot nochte oock kameren ofte andre gedeelten van huysingen, daer inne yemant vande Peste is gestorven, int geheel ofte deel mogen werden verhuyrt, dan om naer het verloop vande eerste acht weecken te werden bewoont, te reeckenen van dien tijt af dat inde selfde Huysighe laest yemant overleden ofte uytgedragen is, op arbitrale correctie als vorens, ende werden de Verhuyrders by desen vermaent haere Huysen die sy verhuyren, voor den uytgang vande voornoemde acht weecken wel met water te doen reynigen ende te verluchten. III Sal mede geen stroo daer op eenige persoonen sullen zijn overleden, op de publicke straeten, nochte inde wateren deser Stede moghen werden gebracht ofte gheleght, 'tsy om te verluchten ofte wech te werpen, maer sal een yegelijck gehouden zijn, het stroo dat hy wech doen wil, te brengen ofte doen brengen op deser Stede Vestwallen, omme aldaer verbrant te verbrant te werden, op arbitrale correctie als voorens. IV Ende omme de begravinge der dooden met des te beter ordre te doen, zullen alle de afgestorven persoonen out zijnde veertien jaeren ende daer beneden, 't zy van wat sieckte ofte quale de selve ghestorven zijn, moeten werden begraven op werckende daghen des morgens tusschen half elf ende elff uyren, ende des Sondaeghs terstont naer de voormiddaghs Predicatie, op de Bolwercken alleen, het welcke inneganck nemen ende beginnen sal op Maendach eerstcomende, wesende den tweeden Augusti, tot welcken eynde het klockjen vande begraeffenisse ten voorsz. tijde sal werden geluyt, op peyne dat diegene die bevonden sullen werden hier jeghens te doen, telckens verbeuren zullen de somme van zes guldens te xl. groten t'stuck, ten behoeve vande Substituyten vande Schout ofte 's Heeren Dienaers, die de bekeuringhe van dien zullen komen te doen. V Ende dewijle men bevint dat de byeenkomsten op de begraeffenissen door het schencken van wijn ofte bier op de selve, occasie geven dat veele onbedachte persoonen, haer in gulsicheytende dronckenschap, niet sonder schandael ende erghernisse, komen te verloopen, ende dat de jegenwoordige gelegentheyt vanden tijt vereyscht dat de Burgeren 't gelt 'tgene sy aen den voornoemden dranck besteden, vruchtbaerlijcker, ofte in 't reguard van de onvermogende, tot onderhout van hare huysgesinnen, ofte in 't reguard van de vermogende, tot aelmissen, ten behoeve van so vele swaerlicjk besochte persoonen besteeden, Sal van nu voortaen niemant des mergens noch voor nochte naer de begravinghe der minderjarighe dooden, eenighe wijn ofte bier, ofte anderen dranck, nochte oock des naermiddachs voor ofte naer de begravinge der dooden, eenigen wijn te schencken ofte laten schencken aen die gene die het lijck ter aerden hebben geleyt, ofte de begraeffenisse by geweest, op een boete in 't reguard van schencken van wijn, van hondert, ende van schencken van bier, van xxv. guldens te xl. grooten 'tstuck, te verbueren ten behoeve van 't Pesthuys deser Stede, ende in 't reguard vande Bidders ofte Dienaers haer tot het voornoemde schencken latende gebruycken, arbitralick daer over te werden gecorrigeert. VI Ende dewijle het gebruycken van lange Roumantels op de begravinghen inde huysen daer de persoonen ter begraeffenisse genoodicht zijnde, ingaen, een benautheyt veroorsaecken, ende dat veele vande selve langhe Roumantels verhuyrt, ende soo in alle besmette huysen inghebracht werden; Sullen van nu voortaen, by geene persoonen de selve lange Roumantels, om met de elfde eenige Lijcken te dragen, ofte te volgen, moghen werden gebruyckt, als by de mans van de overleden Huysvrouwen, ende desselfs broeders ende Swagers, ende die den overleden inde op ofte nedergaende linie zijn bestaende, ofte desselfs Broeders, ofte Swagers zijn, op een boete by allen anderen te verbeuren van xxv Guldens, ten behoeve van 't voornoemde Pesthuys, ingaende dit Artijckel Maendagh eerstcomende. Ghelijck mede geene huysen ofte eenige Kamerem inde selfde met eenige Rouw-stoffen bekleet, ofte behangen sullen moghen werden op verbeurte vande selve stoffen, ten behouve van den Armen, ende arbitrale correctie. VII Ende alsoomen mede bevint, dat seer veele vermoghende ende andere Persoonen, voor een tijt, haer buyten dese Stadt begeven, waer door men beducht, dat de onvermogende Inghesetenen ( door middel van welckers handen arbeyt Godt de Heere, haer voor desen heeft ghesegent ghehadt) binnen dese Stadt de Aelmissen vande voornoemde uytgeweeckene Personen, in't gheheel ofte deel komen te derven: Soo verklaren die vande Gerechte, dat yemant van de voornoemde vertrockene Personen, ofte van haere huysegesinnen, buyten dese Stadt sieck werdende, inde selve niet sullen moghen werden ghebracht, op peyne dat de jegensdoenders daer over arbitralick sullen werden gecorrigeert, ende dat de doode Lichamen vande voornoemde vertrockene Persoonen, ofte die van haere Huysghesinnen, buyten de selve Stadt niet en sullen moghen werden ghebracht, om Begraeven te worden, sonder daer toe alvoorens te hebben verworven, consent vande Burgemeesteren deser Stede, ende betaelt sodanige somma, ten behoeve van het pesthuys, als Burge-meesteren voornoemt, naer gelegentheyt van yders middelen, sullen goet vinden. VIII Ende sullen van nu voortaen, tot nadere ordre, geen Boedel ofte Erfhuysen, moghen werden ghehouden, voor de Huysen ofte Woonplaetsen vande Overleden, binnen de eerste twee Maenden, naer dat aldaer yemant gestorven is, te reeckenen naer het Overlijden van de laetste, in de selve Huysinge ende woonplaetse, met die verklaringe, dat alsdan anders geene Goederen, als van elck Sterfhuys, alleen ende in 't bysonder, alvoorens wel gereynicht, ghesuyvert, ende verlucht zijnde, sonder aldaer yets by ofte toe te brengen, sullen moghen Geveylt ofte Verkocht werden, verbiedende daeromme by desen wel expresselick ende strictelick, dat uyt gene andere Huysen ofte Plaetsen, 'tsy binnen ofte buyten dese stadt, eenige Inboedel, Meublen ofte Goederen, inde voorsz. Boedelhuysen ghebracht, ontfangen, geveylt, nochte verkocht sullen werden, ende op dat het effect van dien des te beter mach werden bekomen, sal den Boedelhuys-meester deser Stede ofte sijnen Klercq, ende de oplegters inde Boedelhuysen, alvoorens, dat de sleve Boedelhuysen, sullen mogen werden aengevangen ende begonst, door suffisante preuve ende kennisse moeten blijcken, dat de voorsz. twee geordonneerde maenden overstreecen zijn, mitsgaders oock welletten ende toesien, dat daer geene Goederen uyt andere Huysen ofte plaetsen bygebracht, inde voorz. particuliere ofte bysondere Boedelhuysen mede Geveylt ofte Verkocht werden, laste ende ordonneren daeromme by desen den voorsz. Boedelhuys-meester ende sijnen Klercq, de Oplegsters ende hare noothulpen, hier op seer naeuw reguard ende scherpe toesicht te nemen, mitsgaders hier jegens niet te doen, nochte te ghedogen, dat het selve by yemant werde tegengegaen, alles op arbitrale correctie van die vande Gerecht deser Stede, teghens den genen die bevonden sullen werden, hier tegens te hebben gedaen, directelick ofte indirectelick. IX Gelijck oock mede tot nader ordre geene Uytdragers ofte Uytdraechsters ofte andere Persoonen, haer met Verkoopen van oude gemaeckte Wollen ofte Linden Kleederen, Deeckens, Laeckens, Kussens ofte andere Meublen, ofte diergelijcken ernerende, en sullen vermogen met de selfde waren des Woonsdaechs ofte des Saterdaechs, noch op andere daghen ofte tijden, op de geordonneerde Merckt-plaetsen ofte elders, op de straetenvoor te staen, op peyne van met verboth van Neeringhe ofte andersints, arbitralick te werden gecorrigeert, ende sal dit Artijckel mede beginnen, met den tweeden Augustij toekomende. X Soo wanneer inde Huysinge ofte Woonplaetse, van eenich Vleyshouwer alhier, een ofte meerder Persoonen, met de heete Sieckte der Peste, van Godt den Heere werde besocht, sullen geduyrende de voorsz. Sieckte geen Beesten mogen werden geslachtet inde voornoemde besmette huysen, dan naer het verloop van Ses-weecken, te reeckenen van dien tijt af dat de laetste in de Huysinge vanden Vleyshouwer, genesen ofte ghestorven is, maer sal het selve slaen gheschieden in Huysen van andere Vleyshouwers, niet besmet zijnde. XI Sullen mede de Vleyshouwers selfs, noch oock de Luyden inde Penshalle met versche Spijse, ofte Speck voorstaende, binnen de eerste Veertien dagen, naer dat yemant in hare Huysinge ofte Woonplaetsen is overleden, in de Vleys ende Pens-hallen, selfs niet mogen comen, nochte stalle houden, maer het Vleysch, Speck ende Spijse, ter plaetse alvoorens toegelaten, geslagen te werden, laten Verkoopen, door yemant van hare Knechts, ofte van toeghelaten Vleys-houwers, Pens ofte Speck-luyden buyten haere Huysen woonachtich; alles opte boeten van Tien Guldens van xl. grooten 'tstuck, by de jegendoenders te verbeuren, ende bovendien by die vande Gerechte deser Stede, arbitralik gecorrigeert werden. XII Sullen mede geene Hoenderverkoopers, geduyrende de maenden van Meye, Iunius, Iulius, Augustus, September, ende October, geen Hoenderen, Calckoenen of Gansen, levendich binnen haere huysen langer vermogen te houden als eenen dach, op de verbeurte vande voornoemde Hoenderen, Calkoenen ende Gansen, ende arbitrale correctie, nochte oock eenige Konijns-vellen in haere voorhuyse ofte aen straet te droogen, op gelijcke correctie als voorens. XIII Ende dewijle geoordeelt wert dar door het eeten der versche pruymen, van de welcke ordinaris 'tmeerdendeel gemeuckt is, de lichamen met een quaet voetsel vervult, ende de besmettinge meerder subject werden, soo wert by desen voor dit Soomer-saeysoen verboden eenighe versche pruymen alhier te Stede in te brengen, ofte oock binnen de vijf hondert roeden van den uytkant van deser Stede Vestgraften te verkoopen, op een boete, in't reguard van de inbrengers, van vijf ende twintich, ende van de persoonen de selfde van de inbrengers ghekoft hebbende, ende weder in't kleyne uyt slijtende, van drie guldens te xl. grooten stuck. Ende wert tot de bekeuringhe van dit artijckel, benevens den Schout, sijne Substituyten, der selver Dienaers met den swaerde, mede gheauthoriseert den Knecht van Bogaertmans gilde alhier. Aldus gedaen ende gearresteert by die van de Gerechte der Stadt Leyden opten xxviij Iulij des jaers 1655. ende naer voorgaende Klockegeslach ter Poye van het Raethuys, in jegenwoordicheyt vanden Schout, Burgemeesteren ende Schepenen, voor den volcke afgelsen opten xxix der selven maent. by my G. van Hoogheveen. |
|
