De Pest in de zeventiende eeuw in Nederland
Haarlem 1664

Ordonnantie Haarlem 1664 Keure ende ordonnantie Also de heete ende besmettelijcke Sieckte van de Peste begint te ontsteken ende te verspreyden over de Stadt Haerlem/ ende de vryheyt van dien/ mitsgaders eenighe omleggende Steden ende Plaetsen/ waer door noodig bevonden wert/ dat eenige Politique Ordre (hoewel de hant Godts niet t'ontgaen is) daer over gestelt behoort te werden/ so is't dat den E.E. heeren van den Gerechte der voorsz. Stadt/ ommem de voortspruytinge ende verspreydinge van de hete seer schadelijcke ende dangereuse Sieckte der Peset so veel doenlijck voor te komen/ by provisie gekeurt/ geordeonneert ende geboden hebben/ keuren/ ordonneeren ende gebhiede mits desen.: Eerstelijck/ dat alle huysen / daer inne yemandt aen de voorsz. heete Sieckte alrede overleden is/ of moch overlijden sal/ den tijt van ses weken lang/ van den Dag des lest Overleden te rekenen/ toe-gesloten sullen werden ghehouden/ sonder aen de Straet eenige Deuren of Veynsteren van dien te openen/ anders dan met uyt-ende inne gaen binnen de voorsz. tijt / op de Boete van vijf-en-twintig ponden/ heeren Gelts. Dat mede niemandt met eenige Lange Roumantels ter Begraeffenisse sal moghen gaen/ ofte eenighe Lijcken daer mede dragen/ noch dat oock de Aensprekers sullen vermogen de Noodinge te doen met Lange mantelen aen; ofte daer mede voor eenige Lijcken te gaen; noch oock eenige Lijck-huysen met laekn ende Bay ofte andere kleederen behangen: op peen ende boete als vooren. Werden mede by provisie ghesurcheert alle de Articulen van de Gildens ende Gebuyren/ binnen deser Stadt/ ende de Vrijheydt van dien/ dewelcke dicteren/ dat de Gilde-broeders ende Ghebuyren/ yemandt onder haer gestorven zijnde/ met het Lijck gehouden zijn te kercke te gaen/ op sekere Boete daer toe staende/ van welcke Boete een yder by desen wert ge-excuteert/ ende niemant gehouden sal zijn ter begraeffenisse te gaen/ dan met sijn vrye wille. Item/ dat niemant/ van wat Staet ofte Conditie hy oock zy/ hem sal vervorderen/ soo voor ofte naer de Begraeffenisse te schencken ofte doen schencken aen eenige personen/ dei de Begraefenis hebben by gewoont/ eenige Wijn/ Bier ofte eenige andere soorte van Dranck: op de boete van vijftien ponden/ heeren Geldts. Dat oock mede geene Uytdragers ofte Uytdraeghsters/ die haer geneeren met oude kleeren te koopen ende verkoopen/ hun niet en sullen vervorderen binnen dese Stadt en de Vryheydt van dien eenigh Goet te koopen ofte te koop presenteeren/ 't weclk uyt huysen komt/ daer de heete Sieckte is/ ofte dit loopende Jaer heeft geweest; gelijck oock alle ende eenen yegelijcken wert verboden ende geinterdiceert/ geen ghemaeckte ofte onghemaeckte kleeren/ soo van linnen/ Wolle als anders/ noch oock geenderhande huysraet/ van buyten binnen deser Stadt te brenghen/ 't zy oock van wat de Stede ofte plaetse het selve soude mogen komen: op peene/ niet alleen van de verbeurte der selver Goederen/ maer noch daer-en-boven een boete van vijftigh ponden/ Heeren Gedlt. Eyndelijck ende ten laetsten/ dat geene Buyr-vergaderingen/ soo binnen als buyten dese Stadt/ noch oock eenige vergaderingen van Corporaelschappen/ Gilden/ Prijs-maeltijden/ ofte eenige andere Collegien/ ofte dierghelijcke soelmneel By-een-komsten/ gehouden sullen moghen werden: op een boete van twaelf ponden/ te verbeuren by yeder persoon/ die hem op de voorsz. plaetsen ofte vergaderinghen soude willen begeven ofte laeten vinden. Ende sullen alle de voorsz. Boeten/ genomen in Ponden/ tot veertigh Grooten 't stuck/ gheappliceert werden aen drien/ als den heere/ de Stadt ende den Aenbrenger/ elkcx een derdepart. Een yeder zy gewaerschouwt, ende verhoede hem voor Schade. Aldus gedaen, gekeurt, geordonneert, geamplieert ende geboden by den E.E. Heeren van den Gerechte der Stadt haerlem, den eersten Dagh Augusti, Anno 1664. Presenten de E.E. Heeren Mr. Johan van Thilt, Cornelis Duyvesz. ende Dr. Mahu le Feburen, Burgemeesteren: Mattheus Schatter, Gerardy Colterman, mr. Dirck Olykan, mr. Jan Akersloot, Gillis Bouchellion, Jan veer ende Mr. Cornelis Gravesteyn, Schepenen der voorsz. Stadt. Ende naer voorgaende Klocken-geslag ter Peuye van den Raedthuys der selver Stadt af-ghelesen, ende voor den Volcke ghepublcieert, den 6 Augusti daer aen volgende: ten over-staen ende in presentie van de E.E. Heeren Johan Schatter, Schout: Mattheus Schatter, ende Gerardt Colterman, schepenen der voorsz. Stadt. By my A. Akersloot Ghedruckt tot Haerlem/ by Abraham Castelyen, Stadts Drucker / op de Marckt/ in de Blye Druck.